W zdecydowanej większości krajów unijnych w szkołach obecna jest religia. 23 państwa traktują ją jako niezbędny element edukacji i finansują ją, ponieważ uważają, że bez tej formy edukacji obywatele będą mieć poważny kłopot z rozumieniem europejskiego „kodu kulturowego”.
Europejski standard
W analizie przygotowanej przez Katolicką Agencję Informacyjną, możemy przeczytać, że „pojawiające się coraz częściej w polskiej debacie publicznej propozycje ograniczenia bądź usunięcia religii ze szkół pozostają w sprzeczności z tradycją dominującą w przestrzeni europejskiej”.
Nauka religii w szkole należy do standardów europejskich. Jej realizacja jest różnorodna. Większość krajów pozostawia dobrowolność w decyzji o udziale w lekcjach religii. W niektórych państwach program nauczania jest pod kontrolą Kościołów i związków wyznaniowych, a w innych religia przybiera formę bliską religioznawstwu.
W większości krajów Europy religia nauczana jest w ramach oświaty publicznej. Wyjątek stanowią m.in. Białoruś, Rosja i Luxemburg. Francja i Słowenia mają zapisaną konstytucyjną „świeckość” rozumianą w ten sposób, że żadne elementy religijne, w tym jej nauczanie, nie powinny mieć miejsca w przestrzeni publicznej. W Bułgarii religia nie powróciła do szkół po okresie komunizmu, mimo że upomina się o to Kościół prawosławny.
Lekcje religii obowiązkowe lub dobrowolne
W 8 krajach Unii Europejskiej udział w lekcjach religii jest obowiązkowy. Są to: Austria, Cypr, Dania, Finlandia, Grecja, Malta, większość niemieckich landów i Szwecja. Rodzice mogą jednak wyraźnie sprzeciwić się udziałowi dziecka w lekcjach religii i zwolnić je z tych zajęć. W Grecji i na Cyprze osoby deklarujące się jako prawosławne są zobligowane do uczęszczania na szkolną katechizację.
W 15 państwach UE uczestnictwo w szkolnych lekcjach religii jest dobrowolne, uzależnione od woli rodziców bądź samych uczniów w klasach ponadgimnazjalnych. Musi być to wyrażone w formie pisemnej deklaracji. Są to: Belgia, Chorwacja, Czechy, Estonia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Łotwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Węgry i Włochy.
Nauczanie religii przez związki wyznaniowe poza szkołą odbywa się w Słowenii, Luxemburgu, Bułgarii i we Francji – oprócz Alzacji i Lotaryngii, gdzie obecność religii w szkołach ma charakter obowiązkowy.
Finansowanie nauczania religii w szkole publicznej
We wszystkich krajach, gdzie nauczanie religii obecne jest w publicznym systemie oświaty, jest ono finansowane ze środków publicznych: państwowych bądź samorządowych. Nauczyciele religii traktowani są na tych samych zasadach, co nauczyciele innych przedmiotów. Szczególny wyjątek stanowią w tej kwestii Węgry. Tam nauczanie religii obecne jest w szkole publicznej, ale za ich organizację odpowiadają wyłącznie poszczególne Kościoły. Tu jednak nauczyciele religii są jednak także finansowani przez państwo.
Polska w swym systemie prawnym regulującym kwestie wyznaniowe, po uzyskaniu suwerenności dołączyła do większościowego modelu obowiązującego w Europie. Lekcje religii są obecne w szkole i finansowane są przez państwo i samorządy, a uczestnictwo w nich ma charakter dobrowolny. Za ich kształt programowy odpowiedzialne są Kościoły i związki wyznaniowe.
Pełna analiza w serwisie KAI.
